تركان چاپلق- ازنا٬ لرستان

جاپلق (japelagh)يا معرب كلمه گاپله را مي توان يكي از مناطق مركزي ايران ناميد . جاپلق در ابتداء از شمال تا دشت ساوه و قم و از غرب تا حوالي همدان و از شرق به خوانسار و گلپايگان و از جنوب تا مناطق بختياري محدود مي شده است .

تركان ساكن جاپلق اين منطقه را چاپلق (chapelagh)يا (chaplagh)هم ميگويند .

مردم شهرستان ازنا آريايي و فارس و لهجة‌مردم آن فارسي اراكي که به آن گاپله ای هم می گویند مي باشد. اقلیت های ترک ، ارامنه، یهودی ، گرجی ،بختیاری و قشقایی در شهرستان ازنا زندگی میکنند که هرکدام تاریخی کهن از این خطه در سینه دارند . اين شهر قبلاً جزء حوزه عراق عجم ( استان مركزي ) قرار گرفته بود كه در دومين تقسيمات كشوري در سال ۱۳۱۷  جزء حوزه لرستان قرار گرفت .

تعداد زيادي از اقوام ترك به دنبال شاه اسماعيل صفوي به صورت قبيله اي در منطقه گاپله ساكن شده اند كه از آن مناطق مي توان به آشور آباد ، ‌كلبر ، ‌گل زرد ، ‌ده موسي ، ‌و لوزدر و … نام برد كه به علت گذشت زمان لهجه تركان گاپله با تركهاي آدربايجان در اكثر كلمات اختلاف دارد .

شدت فرهنگ تركي در جاپلق به حدي است كه حتي در شهرستان ازنا بسياري از افراد ترك زبان زندگي مي كنند و غالب كلمات نيز تركي مي باشد .

جنگ هاي منطقه اي و و رواج فرهنگ تركي در ازنا

و لرستان:

اولين جنگ در اواخر حكومت بني اميه در سال 112 هجري قمري (1315 سال پيش) در منطقه جاپلق اتفاق افتاد كه به دنبال قيام ابومسلم خراساني ايرانيان با اعراب در اين منطقه درگير شده و اعراب تا منطقه نهاوند عقب نشيني كردند. از جنگ ها مي توان به قيام بابك خرمدين اشاره نمود كه با عباسيان در منطقه جاپلق در چند نوبت درگير شدند .از آثار آن مي توان به پيدايش روستاهاي باوكي (bavaki) كه در اصل همان بابكي به معناي طرفداران بابك بوده اند اشاره نمود .

جنگ ديگر مي توان به حمله و تسخير اين منطقه بدست مغولان اشاره نمود كه به پيدايش روستاهاي تركي مانند ارتلق اُبا (ortaleghoba) و نيز پيدايش بناي امامزاده قاسم و رواج فرهنگ تركي اشاره نمود. بعد از حمله مغولان تعدادي از اكراد شام از طريق غرب ايران وارد جاپلق شده و از طريق اين منطقه اتابكان لر بزرگ را به مركزيت ايذه بنا نهادند كه تا زمان صفويه ادامه داشت .

از ديگر موارد مي توان به جنگ ايران و عثماني اشاره نمود كه مهاجرت گسترده ارامنه، ترك ها و گرجي ها در زمان صفويه را به ازنــا باعث شد كه به عقيده پاره اي منجر به نوسازي شهر ازنـا، پيدايش روستاها و زبان ارامنه (مانند روستاهاي آرمن(areman) ، كرت(keret) ، چالِس پار(chalespar) ، تركي (روستاهاي جاپلق شرقي مانند قاقان، آقداش، آقبلاغ) و گرجي (روستاي گرجي) شد .

روستاهاي تركي ازنــا

جنگ هاي منطقه اي و اثرات آن:

اولين جنگ در اواخر حكومت بني اميه در سال 112 هجري قمري (1315 سال پيش) در منطقه جاپلق اتفاق افتاد كه به دنبال قيام ابومسلم خراساني ايرانيان با اعراب در اين منطقه درگير شده و اعراب تا منطقه نهاوند عقب نشيني كردند. از جنگ ها مي توان به قيام بابك خرمدين اشاره نمود كه با عباسيان در منطقه جاپلق در چند نوبت درگير شدند . از آثار آن مي توان به پيدايش روستاهاي باوكي (bavaki) كه در اصل همان بابكي به معناي طرفداران بابك بوده اند اشاره نمود .

جنگ ديگر مي توان به حمله و تسخير اين منطقه بدست مغولان اشاره نمود كه به پيدايش روستاهاي تركي مانند ارتلق اُبا (ortaleghoba) و نيز پيدايش بناي امامزاده قاسم و رواج فرهنگ تركي اشاره نمود. بعد از حمله مغولان تعدادي از اكراد شام از طريق غرب ايران وارد جاپلق شده و از طريق اين منطقه اتابكان لر بزرگ را به مركزيت ايذه بنا نهادند كه تا زمان صفويه ادامه داشت.

از ديگر موارد مي توان به جنگ ايران و عثماني اشاره نمود كه مهاجرت گسترده ارامنه، ترك ها و گرجي ها در زمان صفويه را به ازنــا باعث شد كه به عقيده پاره اي منجر به نوسازي شهر ازنـا، پيدايش روستاها و زبان ارامنه (مانند روستاهاي آرمن(areman) ، كرت(keret) ، چالِس پار(chalespar) ، تركي (روستاهاي جاپلق شرقي مانند قاقان، آقداش، آقبلاغ) و گرجي (روستاي گرجي) شد .